Działalność nierejestrowana, a zgodnie z definicją z art. 5 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 r. – działalność nieewidencjonowana to prowadzona w niewielkim zakresie działalność zarobkowa osób fizycznych, która nie wymaga rejestracji i która to osoba w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Nie jest więc konieczny wpis do CEIDG, czyli Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Przychody z takiej działalności nie mogą przekroczyć w żadnym miesiącu 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od stycznia 2024 roku kwota najniższego wynagrodzenia za pracę wynosi 4 242,00 zł brutto miesięcznie. Limit przychodów z niezarejestrowanej działalności wynosi równowartość 75% minimalnego wynagrodzenia, czyli 3 181,50 zł brutto. W 2024 roku płaca minimalna wzrośnie jeszcze raz i wyniesie 4 300,00 zł brutto od lipca 2024 roku, a zatem limit przychodu dla działalności nierejestrowanej wyniesie 3 225,00 zł brutto. Dla ustalenia, czy nie przekroczono limitu uprawniającego do prowadzenia działalności nierejestrowanej trzeba wziąć pod uwagę przychody z danego miesiąca – nie ich sumę roczną.
W działalności nierejestrowanej przychodem podatkowym są tylko kwoty zapłacone przez klienta za towar lub usługę. Nie ma tu zastosowania reguła obowiązująca w działalności gospodarczej, że przychodami są kwoty należne. To niewątpliwe plus, gdyż nie trzeba odprowadzać podatku, jeśli nie otrzymało się wynagrodzenia, bowiem kwoty należne, ale nieotrzymane w danym miesiącu staną się przychodem podatkowym dopiero w momencie, kiedy podatnik otrzyma zapłatę od klienta.
Przekroczenie miesięcznego limitu przychodów
Jeśli miesięczny limit przychodu zostanie przekroczony, działalność zostanie uznana za działalność gospodarczą. Od tego momentu podatnik ma 7 dni na zarejestrowanie działalności w CEIDG.
Obowiązki
Prowadzenie działalności nierejestrowanej wiąże się także z pełnieniem kilku obowiązków:
– prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży,
– rozliczanie przychodów z działalności nierejestrowej (po odliczeniu kosztów) w zeznaniu rocznym PIT-36, według skali podatkowej do 30 kwietnia roku następnego,
– uzyskiwanie przychodów z działalności nierejestrowanej nie wyłącza prawa do wspólnego rozliczenia małżonków,
– wystawianie faktur lub rachunków na żądanie kupującego,
– przestrzeganie praw konsumenta (w tym prawa do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość i realizowania obowiązków związanych z reklamacją, zwrotem czy
naprawą).
Działalność nierejestrowana, a oskładkowanie kontra nowelizacja ustawy Prawo
przedsiębiorców
Dotychczas nieuregulowana pozostaje kwestia oskładkowania umów zleceń, jeśli osoba prowadząca działalność nierejestrowaną wykonywała usługi na tej podstawie. Zgodnie z interpretacjami ZUS tego rodzaju umowy powinny być „oskładkowane” na zasadach ogólnych. Nowelizacja ustawy ma rozwiązać ten problem.
Zgodnie z Projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego w art. 17 wprowadza się „W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 6 po ust. 4a dodaje się ust. 4aa w brzmieniu: „4aa. Osoby, o których mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentownemu, jeżeli są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy, o której mowa w ust. 1 pkt 4, o ile umowa taka jest zawierana w ramach działalności, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców”. Oznacza to, że usługi wykonywane w ramach umów zlecenia przez osoby prowadzące działalność nierejestrowaną nie będą oskładkowane. Pełen tekst projektu ustawy dostępny jest TUTAJ.
Działalność nierejestrowana, a podatki
Fakt, że nie ma konieczności rejestrowania swojej działalności, nie zwalnia jednak z płacenia podatków. Działalność nierejestrowana podlega opodatkowaniu i rozliczaniu w zeznaniu rocznym po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku (30 000,00 zł). Kwota wolna od podatku nie wzrosła w 2024 roku, więc przekroczona może zostać o ponad 8 000,00 zł. Wówczas ta nadwyżka ulegnie opodatkowaniu na zasadzie skali podatkowej (12%).
Podatnicy, którzy prowadzą działalność niewielkich rozmiarów, w tym działalność nierejestrowaną, mogą korzystać ze zwolnienia z VAT, jeżeli sprzedaż w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekracza kwoty 200 000,00 zł. Zwolnienie dotyczy także podatników, którzy rozpoczynają działalność w trakcie roku podatkowego, jeżeli ich przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy kwoty 200 000,00 zł. w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w danym roku.
Zwolnienie z VAT nie przysługuje jednak, jeśli:
– podatnik sprzedaje:
– towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (metale szlachetne i złom z nich, wyroby jubilerskie)
– towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem: energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych i samochodów osobowych innych niż nowe, zaliczanych, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji
– w niektórych przypadkach: budynki, budowle lub ich części
– tereny budowlane,
– nowe środki transportu
– przez internet towary, takie jak: preparaty kosmetyczne i toaletowe, komputery, wyroby elektroniczne i optyczne, urządzenia elektryczne i nieelektryczny sprzęt gospodarstwa domowego, maszyny i urządzenia niesklasyfikowane gdzie indziej
– hurtowo i detalicznie części do: pojazdów samochodowych, motocykli
– świadczy usługi: prawnicze w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego), jubilerskie, ściągania długów, w tym faktoringu
– nie posiada siedziby działalności gospodarczej w Polsce.
Jeśli działalność obejmuje takie towary lub usługi, podatnik musi zarejestrować się jako czynny podatnik VAT niezależnie od wartości sprzedaży. Wówczas staje się płatnikiem podatku VAT z wszelkimi wynikającymi z tego konsekwencjami, w tym również konieczność uzyskania numeru NIP oraz prowadzenia rejestru sprzedaży i zakupów.
Podsumowując – projekt ustawy jest korzystny dla osób, które chcą prowadzić działalność na mniejszą skalę, bez uciążliwych formalności oraz dodatkowych kosztów. Nowelizacja ustawy zakłada uregulowanie pojawiających się już od prawie sześciu lat niedociągnięć, między innymi kwestia możliwości prowadzenia tej działalności przez cudzoziemców, kwestia objęcia ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnymi na zasadach ogólnych.
