Obowiązek przestrzegania art. 18 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z 18.06.2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniającego rozporządzenie (UE) 2019/2088 w związku z tzw. minimalnymi gwarancjami przewiduje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje potocznie nazywane Taksonomią – przepisy stanowiące podstawę do raportowania niefinansowego i sprawozdawczości przedsiębiorcy w zakresie ESG.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje potocznie nazywane jest Taksonomią. Taksonomia odpowiada na pytanie, czy dana aktywność jest przyjazna środowisku w odniesieniu do konkretnych działalności gospodarczych. Taksonomia jest więc systemem klasyfikacji, to przede wszystkim przepisy dotyczące rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Mają one ułatwić prowadzenie działalności gospodarczej, w tym dla podmiotów chcących inwestować w aktywa przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu, np. odnawialne źródła energii. Taksonomia chroni środowisko i klimat pośrednio, poprzez wpływ na decyzje dotyczące alokacji kapitału. Taksonomia to jedna z już obowiązujących regulacji, która weszła w życie 12 lipca 2020 r. Część jej przepisów stosuje się od 1 stycznia 2022 r., a część od 1 stycznia 2023 r. Jako rozporządzenie Parlamentu Europejskiego taksonomia ma zastosowanie bezpośrednie i nie wymaga transpozycji do lokalnego prawa. Celem taksonomii jest zapewnienie odpowiedniego poziomu ochrony klimatu i środowiska poprzez przekierowanie kapitału z inwestycji szkodzących środowisku na bardziej ekologiczne alternatywy. Nie zabrania ona inwestowania w nieekologiczne gałęzie gospodarki, ale pozwala na podstawie kryteriów określić, które działalności i inwestycje spełniają zrównoważone kryteria. Taksonomia jest próbą zharmonizowania na poziomie Unii Europejskiej kryteriów, według których działalność będzie mogła być zakwalifikowana jako środowiskowo zrównoważona. Ma to ułatwić podmiotom gospodarczym pozyskiwanie środków na projekty zrównoważone, czyli te spełniające kryteria. Wprowadzenie kryteriów zrównoważoności środowiskowej może być też zachętą dla podmiotów, które nie są objęte wymogami zrównoważonego raportowania, aby dobrowolnie publikowały na stronach internetowych informacje o prowadzonej przez nich zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej.
Taksonomia definiuje w art. 9 sześć celów środowiskowych:
1) łagodzenie zmian klimatu,
2) adaptacja do zmian klimatu,
3) zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów morskich i wodnych,
4) przejście na gospodarkę w obiegu zamkniętym
5) zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola oraz
6) ochrona bioróżnorodności i ekosystemów.
Taksonomia zakłada przejrzystość przedsiębiorstw w oświadczeniach na temat informacji niefinansowych. Każde przedsiębiorstwo podlegające obowiązkowi publikowania informacji niefinansowych na mocy art. 19a (tj. duże jednostki, które są jednostkami interesu publicznego, przekraczające na dzień bilansowy kryterium średniej liczby 500 pracowników w ciągu roku obrotowego) lub 29a (tj. jednostki interesu publicznego, które są jednostkami dominującymi dużej grupy przekraczającej na dzień bilansowy, w ujęciu skonsolidowanym, kryterium średniej liczby 500 pracowników w ciągu roku obrotowego) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylającej dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG zawiera w swoim oświadczeniu na temat informacji niefinansowych lub w skonsolidowanym oświadczeniu na temat informacji niefinansowych informacje na temat tego, w jaki sposób i w jakim stopniu działalność tego przedsiębiorstwa jest związana z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo na podstawie art. 3 i 9 taksonomii (art. 8 ust. 1 taksonomii).
Zgodnie z tymi wymogami przedsiębiorstwa niefinansowe ujawniają w odrębnym sprawozdaniu, tzw. niefinansowym, w szczególności następujące informacje dotyczące tzw. ponoszonych przez nie capex (nakłady inwestycyjne) i opex (wydatki operacyjne):
– udział procentowy ich obrotu pochodzący z produktów lub usług związanych z działalnością
gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo na podstawie art. 3 i 9
taksonomii, oraz
– udział procentowy ich nakładów inwestycyjnych oraz wydatków operacyjnych odpowiadający
aktywom lub procesom związanym z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako
zrównoważona środowiskowo na podstawie art. 3 i 9 taksonomii (art. 8 ust. 2 taksonomii)
Dla przedsiębiorców ważne w świetle przepisów taksonomii jest poprawne zakwalifikowanie danej inwestycji. Aby ocenić stopień zgodności swojej działalności z taksonomią, podmioty zobowiązane muszą dokonać analizy, która obejmuje w praktyce trzy kroki (art. 3 taksonomii) polegające na weryfikacji, czy dana działalność:
– wnosi istotny wkład w realizację co najmniej jednego z celów środowiskowych,
– nie wyrządza poważnych szkód dla żadnego z celów środowiskowych,
– taksonomii.
Już w tym miejscu wskazać należy, iż w projekcie nowelizacji ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw, przygotowanym przez Ministerstwo Finansów, a stanowiącym implementację dyrektyw unijnych w zakresie sprawozdawczości i raportowania CSRD przewidziano, że firmy podlegające przepisom będą musiały przedstawiać w swoich sprawozdaniach m.in.: zwięzły opis modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki, opis polityki przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz opis określonych w czasie i ustanowionych przez jednostkę celów dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju. Co istotne, w odniesieniu do ostatniego segmentu projektodawca wskazuje na konieczność „oświadczenia, czy cele jednostki związane z czynnikami środowiskowymi opierają się na rozstrzygających dowodach naukowych”, co ma zapobiec greenwashingowi, czyli używaniu chwytliwych haseł dotyczących ekologiczności, które nie przekładają się na rzeczywiste działania na rzecz środowiska. Opis zmian wynikających z projektu nowelizacji ww. ustaw w kolejnym wpisie.
