- Czym jest zabezpieczenie i kiedy można je stosować?
- Postępowanie gospodarcze – czyli jakie?
- Zabezpieczenie na podstawie art. 45813 k.p.c.
Zgodnie z art. 730 § 1 i 2 k.p.c. W każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. § 2. Sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. Po uzyskaniu przez uprawnionego tytułu wykonawczego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia tylko wtedy, jeżeli ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił. Tytułem zabezpieczenia jest postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, nakaz zapłaty wydany w postepowaniu nakazowym i od 7 listopada 2019r. ustawodawca wprowadził trzecią podstawę (poza postanowieniem o udzieleniu zabezpieczenia oraz nakazowi zapłaty w postępowaniu nakazowym) zabezpieczenia praw wierzycieli (uprawnionych) na etapie postępowania zabezpieczającego, jakim jest nieprawomocny wyrok sądu pierwszej instancji, wydany w sprawach gospodarczych. W tym przypadku zakres spraw ograniczony został jednak wyłącznie do spraw gospodarczych (zgodnie z art. 4582 k.p.c.).
Kiedy chodzi o sprawę gospodarczą?
Kiedy zatem mamy do czynienia ze sprawą gospodarczą? Kwestię tą reguluje art. 4582 § 1 k.p.c., który stanowi § 1. Sprawami gospodarczymi są sprawy:
- ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej;
- określone w pkt 1, choćby którakolwiek ze stron zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej;
- ze stosunku spółki oraz dotyczące roszczeń, o których mowa w art. 291-300 i art. 479-490 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1526 i 2320);
- przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenie do stanu poprzedniego lub o naprawienie szkody z tym związanej oraz o zakazanie albo ograniczenie działalności zagrażającej środowisku;
- z umów o roboty budowlane oraz ze związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych;
- z umów leasingu;
- przeciwko osobom odpowiadającym za dług przedsiębiorcy, także posiłkowo lub solidarnie, z mocy prawa lub czynności prawnej;
- między organami przedsiębiorstwa państwowego;
- między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór;
- z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego;
- o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, którym jest orzeczenie sądu gospodarczego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu albo ugoda zawarta przed tym sądem;
- o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego opartego na prawomocnym lub podlegającym natychmiastowemu wykonaniu orzeczeniu sądu gospodarczego albo ugodzie zawartej przed tym sądem.
Jeżeli więc wyrok został wydany po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w zakresie ww. z całą pewnością istnieje możliwość zabezpieczenia roszczenia jeszcze przed uzyskaniem prawomocności wyroku.
W praktyce bowiem zdarza się, że sąd rejonowy ogłasza wyrok, a powód zyskuje nadzieje, że odzyska swoje pieniądze zasądzone w wyroku. Szybko jednak okazuje się, że nie jest to takie oczywiste, ponieważ pozwany złożył wniosek o uzasadnienie wyroku, na skutek czego orzeczenie nie może stać się prawomocne, sąd ma czas na sporządzenie uzasadnienia, a nasz pozwany czas na upłynnienie majątku, tak by organ egzekucyjny nie miał możliwości wyegzekwowania jakichkolwiek zasądzonych należności. Gdyby tego było mało, w dalszej kolejności pozwany składa apelację, nierzadko z brakami – zyskując na czasie, samo zaś postępowanie apelacyjne również do najszybciej rozpoznawanych nie należy.
Ustawodawca jednak, wprowadzając do kodeksu postępowania cywilnego dział II a „Postępowanie w sprawach gospodarczych” w art. 45813 k.p.c. wprowadził przepis, zgodnie z którym „Do wyroku sądu pierwszej instancji zasądzającego świadczenie w pieniądzu lub rzeczach zamiennych przepisy art. 492 § 1 i 2 stosuje się odpowiednio”. Zaś przepis art. 492 § 1 k.p.c. stanowi, że „Nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Kwota zasądzona nakazem wraz z wymagalnymi odsetkami stanowi sumę, której złożenie przez dłużnika na rachunek depozytowy Ministra Finansów w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, zwany dalej „rachunkiem depozytowym Ministra Finansów”, wystarczy do zabezpieczenia. (…)”.
Powyższa zmiana przepisów umożliwia złożenie nieprawomocnego wyroku ogłoszonego przez sąd pierwszej instancji do organu egzekucyjnego (komornika) wraz z wnioskiem o zabezpieczenie oraz wraz ze wskazaniem sposobów zabezpieczenia, celem zabezpieczenia kwoty roszczenia w nim zasądzonych, pod warunkiem, że wydany wyrok jest rozstrzygnięciem postępowania gospodarczego. Zabezpieczenie kwot zasądzonych wyrokiem oznacza ich „zamrożenie” co do możliwości dysponowania nimi przez naszego zobowiązanego dłużnika. Niezbędne jest jedynie uzyskanie z sądu wyroku opatrzonego pieczęciami sądu (nie klauzulą wykonalności/prawomocności, tym samym nie jest wystarczający wyrok ściągnięty z Portalu Informacyjnego Sądu) oraz wskazanie w jaki sposób komornik ma dokonać zabezpieczenia – tj. na rachunkach bankowych obowiązanego, poprzez zajęcie wierzytelności obowiązanego lub innych jego praw majątkowych, na nieruchomościach poprzez wpis hipoteki przymusowej, lub na rzeczach ruchomych, których właścicielem jest obowiązany, na udziałach, lub akcjach, których właścicielem jest obowiązany. Co prawda, osoba na rzecz której pieniądze zostały zasądzone (powód – wierzyciel) – nie otrzyma ich od razu od komornika, ale będą czekały w depozycie – celem ich wydania osobie uprawnionej jak tylko ta okaże prawomocny wyrok. Kolejne więc ruchy obowiązanego celem upłynnienia zabezpieczonego majątku okażą się bezskuteczne. Sprawne działanie komornika pozwoli na zablokowanie ruchów zobowiązanego dłużnika przed upłynnieniem majątku i pozwoli na wyegzekwowanie roszczenia zasądzonego wyrokiem.
Warto jeszcze tylko wspomnieć, iż w przypadku złożenia skutecznej apelacji i jej uwzględnienia przez sąd odwoławczy, a co za tym idzie upadek zabezpieczenia – osoba składająca wniosek o zabezpieczenie nie ma obowiązki zapłaty odsetek od „zablokowanych środków” zobowiązanego, zajętych dotychczas przez komornika. Komornik uchyli dokonane zajęcia.
