Sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa – analiza podatkowa

Pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa, nieznane jest ustawie kodeks cywilny, ale występuje
w przepisach pozakodeksowych w tych w ustawach podatkowych (ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie o podatku od towarów i usług), czy w ustawie Prawo Bankowe (art. 42b pkt 1 ppkt b Prawo Bankowe). 

Przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa zgodnie z definicją legalną użytą zarówno w ustawie
o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 5a pkt 4 PIT) jak i podatku od towarów i usług
(art. 2 pkt 27e VAT) rozumie się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania. 

Zatem za zorganizowaną część przedsiębiorstwa uznaje się jednostkę tego przedsiębiorstwa, która spełnia następujące trzy warunki:

1. wchodzi w skład przedsiębiorstwa jako jego wewnętrzna część,
2. stanowi pewien organizacyjnie wyodrębniony kompleks składników o charakterze materialnym i niematerialnym,
3. zachodzi powiązanie tych składników w sposób funkcjonalny, tzn. mają one zdolność do realizacji określonych zadań gospodarczych.

Tylko zaistnienie tych trzech cech jednocześnie powoduje, że określoną sprzedaż można uznać za zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa i zastosować określone skutki podatkowe. Zorganizowana część przedsiębiorstwa może działać także jako „zakład” lub „oddział”. 

Jedynie na marginesie dla dopełnienia tematu wskazać należy, iż zgodnie z art. 55¹ kodeksu cywilnego Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5. koncesje, licencje i zezwolenia;
6. patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8. tajemnice przedsiębiorstwa;
9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Skutki sprzedaży na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT)

Na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych zarówno sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa, jak i sprzedaż poszczególnych jego składników stanowią przychód z działalności gospodarczej – stosownie do art. 14 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku, będących m.in. środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych – wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą. 

Za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, chociażby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. 

W wypadku zbycia nieruchomości lub praw majątkowych, przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych jest ich wartość wyrażona  w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. 

Skutki sprzedaży na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) 

W podatku dochodowym od osób prawnych zarówno zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa jak i jego poszczególnych składników są opodatkowane na tych samych zasadach. Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych za przychody związane z działalnością gospodarczą, osiągnięte w roku podatkowym uważa się należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. 

Przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy, praw majątkowych lub świadczenia usług jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy, praw lub usług, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.   

Skutki sprzedaży na gruncie podatku od towarów i usług (VAT)

Z kolei na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług ustalenie czy przedmiotem zbycia są poszczególne składniki majątku czy też zorganizowana część przedsiębiorstwa ma kluczowe znaczenie, ponieważ zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. 

Mając na uwadze treść art. 6 pkt 1 przywołanej wyżej ustawy zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa nie podlega podatkowi VAT, natomiast zbycie jego poszczególnych składników jest opodatkowane. Art. 6 pkt 1 ustawy o VAT stanowi „Przepisów ustawy nie stosuje się do: 1) transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa”.

Skutki sprzedaży na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC)

W przypadku sprzedaży poszczególnych składników majątku przedsiębiorstwa opodatkowanej VAT znajdzie zastosowanie wyłączenie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z którym nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne:

1. W zakresie w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług
2. Jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności z wyjątkiem: 

• umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
• umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych. 

Ponieważ sprzedaż przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części nie podlega przepisom ustawy VAT, zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych nie znajdzie zastosowania przy sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Stawka podatku wynosi 2% dla nieruchomości oraz rzeczy ruchomych i 1% dla innych praw majątkowych – składających się na to przedsiębiorstwo (zgodnie
z definicją z pkt 1.). Obowiązek zapłaty podatku będzie ciążył na kupującym.

Jeżeli macie Państwo więcej pytań, Kancelaria chętnie doradzi, przygotuje optymalizację podatkową i przeprowadzi przez proces zbycia przedsiębiorstwa, zorganizowanej części przedsiębiorstwa, bądź poszczególnych jego części.