Przepisy kodeksu spółek handlowych (tj. z dnia 7 grudnia 2023 r., Dz.U. z 2024 r. poz. 18 ze zm., dalej: „KSH”) przewidują możliwość podwyższenia bądź obniżenia kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W niniejszym wpisie omówione zostaną najważniejsze kwestie związane z obniżeniem kapitału zakładowego spółki z o.o.
Przyczyny obniżenia kapitału zakładowego mogą być różne. Najczęściej jednak obniżenie jest wymuszone koniecznością pokrycia straty bilansowej bądź następuje w związku z umorzeniem udziałów (o ile nie jest ono finansowane z czystego zysku). W toku funkcjonowania spółki może okazać się, że spółka posiada kapitał zakładowy wyższy niż jest to niezbędne do prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, wówczas również kapitał zakładowy może zostać obniżony.
Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego
Zasadniczo obniżenie kapitału zakładowego wymaga zmiany umowy spółki z o.o., która dokonywana jest uchwałą zgromadzenia wspólników. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy obniżenie kapitału zakładowego następuje w związku z umorzeniem udziałów będącym następstwem ziszczenia się zdarzenia przewidzianego w umowie spółki (art. 199 § 4 KSH). Wówczas uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego podejmuje zarząd spółki, chyba że umorzenie udziału następuje z czystego zysku.
W związku z tym, że obniżenie kapitału co do zasady stanowi zmianę umowy spółki, do uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego zastosowanie znajdą przepisy KSH o zmianie umowy sp. z o.o. Uchwała o zmianie umowy spółki powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza. Do zmiany umowy niezbędne jest podjęcie stosownej uchwały oraz wpis do rejestru – wpis ma charakter konstytutywny, co oznacza że zmiana jest skuteczna dopiero z chwilą dokonania wpisu. Uchwała o zmianie umowy spółki, w tym o obniżeniu kapitału zakładowego, zapada większością dwóch trzecich głosów, przy czym umowa spółki może przewidywać surowsze wymagania co do większości.
Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna określać wysokość, o jaką kapitał zakładowy ma być obniżony, oraz sposób obniżenia. Co istotne, kapitał nie może zostać obniżony do kwoty niższej niż 5000 zł (co stanowi minimalną wysokość kapitału zakładowego sp. z o.o.), a w wyniku obniżenia kapitału wartość nominalna jednego udziału nie może być niższa niż 50 zł.
Obniżenie kapitału zakładowego może być dokonane przez:
- umorzenie części udziałów;
- obniżenie wartości nominalnej udziałów;
- umorzenie części udziałów z jednoczesnym obniżeniem wartości nominalnej pozostałych udziałów (połączenie obydwu wskazanych powyżej metod).
Zawiadomienie wierzycieli
Zarząd spółki z o.o. jest zobowiązany niezwłocznie ogłosić o uchwalonym obniżeniu kapitału zakładowego i wezwać wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwu w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia, jeżeli nie wyrażają zgody na obniżenie kapitału. Mając na względzie treść art. 5 § 3 KSH ogłoszenie powinno zostać opublikowane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Jeżeli umowa spółki wskazuje inne pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki, ogłoszenie o obniżonym kapitale zakładowym powinno zostać opublikowane również w tym piśmie.
Wierzyciele, którzy we wskazanym powyżej terminie zgłosili sprzeciw, powinni zostać przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni. Wierzycieli, którzy sprzeciwu nie zgłosili, uważa się za zgadzających się na obniżenie kapitału zakładowego. Powyższe nie ma zastosowania jeżeli pomimo obniżenia kapitału zakładowego nie zwraca się wspólnikom wpłat dokonanych na kapitał zakładowy, a jednocześnie z obniżeniem kapitału zakładowego następuje jego podwyższenie co najmniej do pierwotnej wysokości.
Zgłoszenie obniżenia kapitału do rejestru
Zarząd spółki z o.o. zgłasza obniżenie kapitału zakładowego do sądu rejestrowego. Do zgłoszenia winny zostać dołączone:
- uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego;
- dowody należytego wezwania wierzycieli;
- oświadczenie wszystkich członków zarządu stwierdzające, że wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia, zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni.
Jeżeli jednocześnie z obniżeniem kapitału zakładowego następuje jego podwyższenie co najmniej do pierwotnej wysokości, do zgłoszenia nie dołącza się dowodów należytego wezwania wierzycieli oraz oświadczenia, o którym mowa w pkt. 3 powyżej.
Natomiast w przypadku, gdy obniżenie kapitału zakładowego następuje w związku z umorzeniem udziałów będącym następstwem ziszczenia się zdarzenia przewidzianego w umowie spółki bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników (art. 199 § 4 i 5 KSH) do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie wszystkich członków zarządu złożone w formie aktu notarialnego, o spełnieniu wszystkich warunków obniżenia kapitału zakładowego przewidzianych w ustawie i umowie spółki oraz w uchwale o obniżeniu kapitału zakładowego.
