Celem przepisu art. 210 KSH jest ochrona interesu spółki z o.o., a pośrednio także jej wspólników i wierzycieli na wypadek potencjalnego konfliktu interesów, który może się ujawnić w sytuacji, gdy w umowie między spółką a członkiem zarządu (oraz w sporze z nim) członek zarządu zawiera umowę „sam ze sobą”, a więc w sytuacji, gdy po obu stronach umowy występują te same osoby, bądź gdyby spółkę miał reprezentować inny członek zarządu.
Możliwa w takim przypadku kolizja interesów między spółką a indywidualnym interesem członka jej zarządu rozstrzygana jest na korzyść spółki poprzez wyeliminowanie możliwości działania członka zarządu, a spółkę w takiej sytuacji powinna reprezentować rada nadzorcza lub specjalny pełnomocnik. Udział w podejmowaniu decyzji członków zarządu bezpośrednio zainteresowanych danym rozstrzygnięciem stwarza potencjalny stan niepewności co do bezstronności takich osób, wobec czego ich prawo do reprezentacji spółki zostaje im na podstawie art. 210 § 1 KSH odebrane.
Zgodnie bowiem z przywołanym przepisem „w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników”. I właśnie temu pełnomocnikowi chcemy przyjrzeć się bliżej w dzisiejszym artykule. Czy zgromadzenie wspólników powinno powołać takiego pełnomocnika na stałe do zawarcia konkretnej umowy z konkretnym członkiem zarządu lub do reprezentowania spółki w konkretnym sporze z takim członkiem zarządu, a zatem powinno być udzielane każdorazowo przed zawarciem konkretnej umowy lub prowadzeniem konkretnego sporu, czy też dopuszczalne jest udzielenie przez spółkę pełnomocnictwa rodzajowego, a jeśli tak czy może to być pełnomocnictwo rodzajowe do reprezentowania spółki we wszystkich umowach lub sporach z jakimkolwiek członkiem zarządu, czy też pełnomocnictwo rodzajowe powinno być ograniczone do niektórych, określonych co do rodzaju umów czy sporów lub do umów czy sporów z konkretnym członkiem zarządu, a także czy pełnomocnictwo takie może zostać udzielone na czas nieoznaczony?
Dopuszczalny zakres pełnomocnictwa według art. 210 § 1 k.s.h.
Brak wyróżnienia w art. 210 § 1 k.s.h. rodzajów pełnomocnictwa pozwala na rozważenie, czy przepis ten umożliwia udzielenie nie tylko pełnomocnictwa spółki w indywidualnie określonych, jednostkowych umowach i sporach członka zarządu ze spółką, ale też może to być pełnomocnictwo rodzajowe, to znaczy do określonych kategorii czynności z udziałem członka zarządu (oczywiście w zakresie przedmiotowym, ograniczonym w powołanym przepisie).
Czy więc pełnomocnictwo mające podstawę w art. 210 § 1 k.s.h. można ustanowić jako rodzajowe, a nie tylko do konkretnej umowy lub sporu spółki z członkiem zarządu?
Z dokonanego przeglądu stanowisk wynika, że znacznie mocniejsze i bardziej przekonujące jest twierdzenie na gruncie art. 210 § 1 k.s.h. o prawnej możliwości ustanowienia przez zgromadzenie wspólników pełnomocnika, mającego szersze niż tylko jednostkowe lub jednorazowe umocowanie do zawierania umów przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z członkami zarządu oraz w sporach spółki z tymi osobami. Umocowanie to może mieć charakter rodzajowy, a więc dotyczyć określonego rodzaju umów i sporów spółki z członkiem jej zarządu, jak też ustanowienia pełnomocnika tylko do zawarcia określonej umowy i reprezentowania spółki w konkretnym sporze, a także ustanowienia odrębnego pełnomocnika (pełnomocników) do umów zawieranych z członkami zarządu lub tylko z niektórymi z nich i odrębnego do reprezentowania spółki w jej sporach z nimi. Zgodzić się trzeba z argumentami, które wskazują na charakter cywilnoprawny stosunku pełnomocnictwa i tożsamość prawną pełnomocnika ustanawianego na podstawie art. 210 § 1 k.s.h. oraz na podstawie przepisów kodeksu cywilnego (art. 98 i nast. w związku z art. 2 k.s.h.).
Kodeks spółek handlowych nie tworzy żadnej nowej konstrukcji pełnomocnictwa, nie przewiduje również rodzajów pełnomocnictwa, stanowiąc jedynie w szczególny sposób o konieczności ustanowienia pełnomocnika uchwałą zgromadzenia wspólników, zwłaszcza jeśli nie ma rady nadzorczej w spółce z o.o., ograniczając przedmiotowo to pełnomocnictwo tylko do zawierania umów z członkami zarządu i prowadzenia przez nich sporów ze spółką. Jest to więc pełnomocnictwo w rozumieniu kodeksu cywilnego, z określonym ustawowo organem spółki z o.o., do którego uprawnień jako wyjątku od reprezentowania spółki przez zarząd (art. 201 § 1 k.s.h.), ze względu na cel, należy powołanie pełnomocnika lub pełnomocników, z ustawowo również określonym zakresem działania. Celem art. 210 § 1 k.s.h. jest ochrona interesów spółki z o.o. i jej wspólników, których w umowach z członkami zarządu oraz w sporach z nimi nie może reprezentować ani ten sam członek zarządu, którego to dotyczy, gdyż wystąpi konflikt interesów, ani z podobnych przyczyn nie może działać za spółkę inny członek zarządu, w wypadku zarządu wieloosobowego. Tak, jak nie jest uprawnione na gruncie art. 210 § 1 k.s.h. ustanowienie pełnomocnictwa ogólnego, tak może to być pełnomocnictwo rodzajowe, za czym przemawia istota tego pełnomocnictwa, a więc możliwość wskazania zakresu działania pełnomocnika przy zawieraniu określonych umów (rodzaju, gatunku) z członkiem (członkami) zarządu oraz sporów między nim (nimi) a spółką. Jest również możliwe zawężenie tego pełnomocnictwa do indywidualnych, konkretnych umów i sporów, co należy do uprawnień zgromadzenia wspólników.
Zawsze wspólnicy mogą umocować pełnomocnika tylko do konkretnej czynności prawnej spółki z członkiem zarządu i do jej reprezentowania w konkretnym sporze z taką osobą. Decyzja o zakresie umocowania pełnomocnika do działania w imieniu spółki wobec członka zarządu zależy od oceny właściwej dla danej spółki, od uzyskanych korzyści i zagrożeń związanych z działaniem pełnomocnika, a także interesu spółki i wspólników, odnośnie do tego, czy zgromadzenie wspólników podejmie uchwałę o powołaniu pełnomocnika do zawarcia konkretnej umowy z (członkami) zarządu, czy do zawierania umów i jakiego rodzaju z tymi osobami, do reprezentacji w konkretnym sporze z określonym członkiem zarządu, czy w sporach z wszystkimi członkami zarządu.
Czas na jaki może być udzielone pełnomocnictwo według art. 210 § 1 k.s.h.
Odnośnie do potrzeby czasowego określenia pełnomocnictwa, zauważyć należy, że w uchwale zgromadzenia wspólników spółki z o.o. wskazane jest umieszczenie postanowienia o tym, czy umocowanie o charakterze rodzajowym jest ograniczone czasem. Nie ma przeszkód prawnych, które wyłączałyby takie pełnomocnictwo jako bezterminowe, czyli skuteczne do odwołania. Nie wynikają one ani z celu wyznaczonego przez art. 210 § 1 k.s.h., ani z typu tego pełnomocnictwa.
Z kolei, umocowanie do konkretnej czynności jest co do zasady wyznaczone czasem potrzebnym do wypełnienia zadań pełnomocnika, chociaż nieraz bardzo długim, np. w toku długotrwałego sporu spółki z członkiem zarządu.
Uchwała wspólników może również określić termin wygaśnięcia umocowania. Jeżeli w uchwale została pominięta kwestia czasu na jaki udziela się pełnomocnictwa, przyjąć należy, że jest ono bezterminowe i wtedy zastosowanie znajdą ogólne reguły jego odwołania. Nie wpłynie to na ważność i skuteczność udzielonego umocowania, chyba że z treści pełnomocnictwa będzie wynikać jego bezprzedmiotowość wskutek braku określenia czasu umocowania.
Podsumowanie
Podsumowując należy zaznaczyć, że opowiadając się za rodzajowym i możliwym bezterminowym umocowaniem pełnomocnika na podstawie art. 210 § 1 k.s.h., w każdej sytuacji powinno się zakwestionować taką treść uchwały powołującej pełnomocnika, która stworzy z niego quasi-organ spółki oraz faktycznie pozbawi lub ograniczy rzeczywiste uprawnienia wspólników realizowane w postaci zgromadzenia wspólników.
