Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością może nastąpić poprzez zmianę umowy spółki lub bez zmiany umowy spółki, jeśli umowa danej spółki przewiduje taką możliwość.
Podwyższenie kapitału poprzez zmianę umowy spółki
Mając na względzie, że obligatoryjnym elementem umowy spółki jest oznaczenie wysokości kapitału zakładowego oraz liczby i wartości nominalnej udziałów objętych przez poszczególnych wspólników, podwyższenie kapitału zakładowego, o ile nie następuje na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki, wymaga wprowadzenia zmian do odpowiednich postanowień umowy spółki. Zmiana umowy spółki wymaga podjęcia przez wspólników uchwały większością 2/3 głosów (o ile umowa spółki nie przewiduje surowszych wymogów podjęcia uchwały), umieszczonej w protokole sporządzonym przez notariusza oraz wpisu do rejestru przedsiębiorców. Zaprotokołowanie uchwały przez notariusza nie jest wymagane w przypadku, gdy umowa spółki została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, a zmiana dotyczy postanowień zmiennych takiej umowy i następuje przy wykorzystaniu wzorca uchwały zmieniającej umowę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Istotne jest, że za spółkę, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca nie uznaje się spółki, której umowa została pierwotnie zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, ale która została następnie zmieniona w inny sposób niż przy wykorzystaniu wzorca.
Podwyższenie kapitału na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki
Aby możliwe było podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki, dotychczasowa umowa spółki musi zawierać postanowienia przewidujące co najmniej maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego oraz termin, do którego podwyższenie może nastąpić. Jeśli umowa spółki zawiera stosowne postanowienia to, co do zasady, podwyższenie dokonywane jest na mocy uchwały wspólników podjętej bezwzględną większością głosów, o ile umowa spółki nie przewiduje bardziej rygorystycznych wymogów w tym zakresie. W tym wypadku nie znajduje zastosowania wymóg zaprotokołowania uchwały przez notariusza. Umowa spółki może również upoważniać inny organ spółki do podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego bez zmiany umowy.
Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego
Kodeks spółek handlowych (tj. z dnia 7 grudnia 2023 r., Dz.U. z 2024 r. poz. 18, dalej: „KSH”) nie wskazuje elementów, które powinna zawierać uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego.
Przyjmuje się, że w uchwale należy określić:
a) wysokość podwyższenia kapitału zakładowego;
b) czy podwyższenie kapitału następuje przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych;
c) sposób pokrycia podwyższonego kapitału zakładowego;
d) podmioty obejmujące nowe udziały (podwyższoną wartość istniejących udziałów) w podwyższonym kapitale oraz ewentualne wyłączenie prawa pierwszeństwa dotychczasowych wspólników do objęcia podwyższonego kapitału (por. K. Skawiańczyk, Podwyższenie, s. 118).
W nawiązaniu do pkt. b) powyżej wskazać należy, że podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić poprzez podwyższenie wartości nominalnej istniejących udziałów lub ustanowienie nowych. Przez pewien czas wątpliwości wzbudzało podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki poprzez podwyższenie wartości nominalnej istniejących udziałów, jednak możliwość taka została jednoznacznie potwierdzona uchwałą Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2013 roku, wydaną w sprawie o sygnaturze akt: III CZP 57/12.
Objęcie udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym
Zgodnie z art. 258 § 1 KSH dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów, jeśli umowa spółki lub uchwała o podwyższeniu kapitału nie stanowi inaczej. Oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu nowego udziału/nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału/istniejących udziałów, jak również oświadczenie nowego wspólnika o przystąpieniu do spółki i objęciu udziału lub udziałów o oznaczonej wartości nominalnej, wymagają formy aktu notarialnego. Wyjątkiem od wymogu zachowania formy aktu notarialnego jest sytuacja, gdy podwyższenie kapitału zakładowego następuje bez zmiany umowy spółki, na mocy jej dotychczasowych postanowień, wówczas zgodnie z art. 257 § 3 KSH oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałów wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Dodatkowo art. 257 § 3 KSH stanowi, że w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki odpowiednie zastosowanie znajduje art. 260 § 2 KSH, zgodnie z którym nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia. W doktrynie wskazuje się, że odesłanie do art. 260 § 2 KSH należy interpretować w taki sposób, że w sytuacji gdy umowa spółki zawiera postanowienia umożliwiające podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki, a nie reguluje innych kwestii niż termin i maksymalna wysokość podwyższenia, to podwyższenie kapitału następuje wówczas poprzez ustanowienie nowych udziałów, ewentualnie przez podwyższenie wartości nominalnej już istniejących, które automatycznie przypadają dotychczasowym wspólnikom w proporcji do dotychczas posiadanych udziałów i nie wymagają objęcia (por. Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2024).
Wymóg zachowania formy aktu notarialnego opisanych powyżej oświadczeń dotychczasowego wspólnika oraz nowego wspólnika nie znajduje także zastosowania w przypadku, gdy podwyższenie kapitału zakładowego dotyczy spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, i podwyższenie nastąpiło przy zastosowaniu art. 255 § 4 KSH tj. w wyniku zmiany umowy spółki przy wykorzystaniu wzorca uchwały zmieniającej umowę spółki. W takiej sytuacji oświadczenia wymagają złożenia ich w systemie teleinformatycznym i opatrzenia kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Podwyższenie ze środków spółki
W art. 260 KSH przewidziano możliwość podwyższenia kapitału zakładowego ze środków spółki tj. z kapitału zapasowego lub kapitałów (funduszy) rezerwowych utworzonych z zysku spółki. W takiej sytuacji nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia.
Zgłoszenie podwyższenia do rejestru
Ostatnim działaniem niezbędnym do podwyższenia kapitału zakładowego jest zgłoszenie podwyższenia do rejestru. Obowiązek ten ciąży na zarządzie spółki. Podwyższenie kapitału zakładowego następuje z chwilą wpisania do rejestru. Do zgłoszenia podwyższenia kapitału zakładowego należy dołączyć:
a) uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego;
b) oświadczenia o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym;
c) oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na podwyższony kapitał zakładowy zostały w całości wniesione.
Pkt. b) i c) nie znajdują zastosowania, gdy podwyższenie kapitału następuje ze środków spółki.
